Dr. Sırrı Uyanık, Almanya-Türkiye güç iş birliğini, iki ülkenin 11 Ekim’de imzalanan iki mutabakat özelinde AA Tahlil için kaleme aldı.
Almanya-Türkiye bağlarında enerji alanındaki iş birliği tarihi olarak değerli bir yer tutmuştur. Yüzyıllara dayanan bu iş birliğinde 1970’li yıllarda bilhassa termik elektrik üretimi konusundaki know-how paylaşımı ve teknoloji transferi ile öne çıkan iştirak, 2000’li yıllarda Alman şirketlerinin yatırımcı olarak Türk güç kesimine ve ülkeye olan itimadı ve iş birliğiyle devam etti. Bilhassa elektrik ve gaz kesimlerinde ağırlaşan çağdaş teknoloji ve sermaye yatırımlarına ilaveten, yenilenebilir güç alanında Almanya’dan Türkiye’ye, teknoloji, kilit teçhizat (özellikle rüzgar türbinleri) ve hizmet akımları dikkati çekti. Bütün bu gelişmeler, ülkemizde bilhassa elektrik gücü alanında kâfi kapasitenin oluşmasına katkı sağladığı üzere Türk-Alman kamu ve özel kesimlerinin karşılıklı fayda ve kazanıma dayalı başarılı iş birliklerinin de bir ispatı oldu.
TOPLUMSAL VE EKONOMİK PROBLEMLERE YOL AÇTI
Kovid-19 salgını ile başlayıp Rusya-Ukrayna savaşı ile devam eden yeni harikulâde periyot ise güç bölümünde global seviyede 1973 petrol krizinden sonraki en büyük; 21. yüzyılınsa doğal gaz kaynaklı birinci güç krizini tetikledi. Bugüne kadar yol açtığı piyasa bozulmaları ve çok fiyat artışlarına ilaveten, krizin, geleceğe ait bilhassa güç kıtlığı dertlerini artırarak her alanda panik davranışları körüklemesi değerli toplumsal ve ekonomik meselelere yol açtı. Bu nedenle de bütün dünyada, bilhassa dar gelirli vatandaşların ve temel endüstrilerin güç pahalılığına karşı korunabilmeleri için dayanak paketleri yürürlüğe koymak, kâfi ve inançlı güce erişebilmek için diplomatik teşebbüslere sürat vermek hükümetlerin en kıymetli gündem unsurları ortasına girdi.
AVRUPA HAZIRLIKSIZ YAKALANDI
Yaşadığımız bu güç krizi, salgın ve savaş öncesinde dünyamızın karşılaştığı en kıymetli sıkıntılardan biri olan iklim değişikliğine karşı tedbir alınması ve bu bağlamda güç dönüşümüne sürat verilmesine ait gündemi de gölgelemiş oldu. Büyük ölçüde Avrupa Birliği (AB) öncülüğündeki güç dekarbonizasyonu, bir öteki tabirle fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjilere ve sıfır karbonlu teknolojilere yanlışsız bir seyahat planını, amacını ve uğraşlarını fiilen baltalayan bu kriz, bilhassa Almanya başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesini hazırlıksız yakaladı ve fevkalâde toplumsal önlemlere başvurulmasını gerektirdi. Örneğin, Almanya iktisadının motoru olan imalat endüstrinin kâfi gaz bulamama ihtimali bulunuyor. Bunun en değerli sebebi ise AB’nin kendi unsur ve prensiplerine karşıt biçimde fosil yakıt (özellikle gaz) tedarikinde Rusya’ya olan yüksek bağımlılık oranı.
Bu noktada Türkiye, fosil güç kaynaklarında yüksek dışa bağımlılık oranına karşın, tedarikte kaynak, teknoloji ve bölge çeşitliliğini gözeterek bilhassa son yıllarda izlediği başarılı güç diplomasisi ve istikrarlı dış siyaset uygulamalarıyla hem bu güç krizinden en az etkilenebilecek hem de ortaya çıkabilecek fırsatlardan en fazla yararlanabilecek bir pozisyonda bulunuyor.
TÜRKİYE-ALMANYA ENERJİ İŞ BİRLİĞİ
Bu alandaki değerli adımlardan birisi, 11 Ekim 2022’de Berlin’de, Türkiye’nin Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Almanya İktisat ve İklim Koruma Bakanı Robert Habeck başkanlığında, önde gelen iş dünyası temsilcileri ve yetkililerinin katıldığı Dördüncü Türk-Alman Güç Forumu’nda atıldı. Bu bağlamda, odak çalışma kümeleri tarafından yürütülen teşebbüslerin sonucunda iki ülke ortasında güçte gerçek manada “zamanın ruhu”nu yansıtabilecek iki değerli “mutabakat zaptı” imzalanmasını önemli bir muvaffakiyet saymak gerekir.
YEŞİL HİDORJEN
Bunlardan birincisi; Türkiye’de entegre güneş paneli üreticisi bir kuruluş ile bir Alman teknoloji araştırma enstitüsü ortasında imzalanan ve güneş panellerinin daha geniş ölçekli ve yeni alanlarda kullanım uygulamalarına yönelik AR-GE iş birliği protokolüdür. İkincisi ise iki ülkenin güç bakanlıkları ortasında imzalanan “yeşil hidrojen” iş birliği zaptıdır. Çeşitli kaynaklara dayalı ve potansiyeli yüksek yenilenebilir gücünü evvel üretip daha sonra bunu hidrojene çevirebilecek yatırımları Avrupalı ortaklarıyla yapabilen ve gereksiniminden fazlasını da Avrupa’ya aktarabilen bir Türkiye, bu manada değerli bir yeşil güç merkezi olabilir. Bu mevzuda sağlanacak muvaffakiyet, bir taraftan kısa ve orta vadede Avrupa’nın güç güvenliğine, bilhassa Rus gazına olan bağımlılığını azaltarak katkı yaparken, başka taraftan da uzun devirde AB’nin en kıymetli iklim siyaseti amaçlarından biri olan güç dönüşümüne hizmet etmiş olacaktır. Türkiye, üstte anılan Güç Forumu’nda hem doğalgaz hem de öbür bütün güç kaynak, teknoloji ve projelerinde emniyetli bir paydaş olmaya devam etme niyet ve isteğini açıkça tabir etmiştir.
TÜRKİYE EN KIYMETLİ TAHLİL ORTAĞI
Bu bağlamda ayrıyeten belirtmek gerekir ki, son jeopolitik gelişmeler ve Avrupa’da yaşanan güç ve bilhassa gaza erişim krizi çerçevesinde, Türkiye’nin değeri ve tahlil ortağı olma potansiyeli bir kere daha öne çıkıyor. Avrupa, bilhassa bu kış için acil tahlillerden biri olarak, Türk şirketlerinin gaz sıvılaştırma yahut gazlaştırma, FSRU ve taşınabilir elektrik santralları alanlarındaki başarılı tecrübelerinden yararlanabilir. Ayrıyeten, Türkiye’nin Rusya’dan daha fazla boru gazı alması, Türkiye’nin de alıcı olarak kıymetli bir oyuncu olduğu LNG pazarındaki talep baskısını kısmi de olsa azaltarak hem fiyatları aşağı çekip hem de Avrupa’nın gaza erişimini artırabilir.
Sonuç olarak, gücün bütün siyasi, toplumsal ve ekonomik gelişmeleri daha fazla belirleyici bir konuma geldiği periyotta, eşsiz jeostratejik pozisyonu, mevcut altyapısı ve başka kaynakları, Rusya ile olağan devam eden bağları, Rus ve Hazar gaz kaynaklarına TANAP-TAP ve TÜRK AKIM 1-2 boru sınırlarıyla erişimi ve bunları Avrupa’ya nakletme kapasitesine sahip olması Türkiye’ye, bir güç koridorundan öte, değerli bir güç üssü ve daha güçlü bir jeopolitik aktör olarak ortaya çıkma potansiyeli sunuyor.