Türkiye’de bayanların eğitimleri ile iş gücüne iştirak oranları ortasında müspet bir korelasyon var. Eğitim düzeyi arttıkça bayanların iş gücüne iştiraki da artıyor. Hanehalkı İş Gücü Anketi’ne nazaran bayanların iş gücüne iştirak oranı %35,1, erkeklerin ise %71,4. Lise altı eğitimli bayanların iş gücüne iştirak oranı %27,1, lise mezunlarının %36,1, mesleksel ve teknik lise mezunu bayanların %43 ve yüksek öğretim mezunu bayanların iş gücüne katılma oranı %68,8.
Katılım nasıl artırılır?
Raporda öne çıkan 6 temel ilerleme alanı, bayanların iş gücüne daha faal bir biçimde katılmasını sağlamak gayesiyle geliştirilmiş stratejik teklifler içeriyor.
– Tarifli protokollerle ilerleme: Bayanların iş hayatına iştirakini artıracak süreçlerin, belirlenmiş ve standartları tanımlanmış bir protokol doğrultusunda yürütülmesi gerektiği vurgulanıyor. Bu sayede iş gücündeki bayanların performans ve aktifliği artırılabilir.
– Mahallileşme ve mahallî müşavere konseyleri: Vilayet, ilçe ve yöre seviyesinde yerelleşmiş stratejiler ve mahallî istişare heyetleri ile ilerlenerek, patronlar ve bayan çalışanlar ortasındaki gereksinimler daha güzel karşılanabilir.
– Hakikat segment hedefleme: Bayanların yeteneklerine ve gereksinimlerine nazaran planlanan programlar, istihdam oranlarını yükseltebilir.
– Klâsik kalıpların dışına çıkma: Bayanların yalnızca klâsik mesleklerde değil, farklı bölümlerde de yer almasını sağlamak için iş dünyasında daha yiğit ve yenilikçi adımlar atılmalı. Bayanların STEM (bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik) alanlarında daha fazla temsil edilmesi için teşvik edici siyasetler geliştirilmesi gerektiği belirtiliyor.
– Rekabetçi fiyat siyasetleri: Konut hizmetleri ile rekabet edebilecek seviyede fiyat ve gelir potansiyeli yaratmak, bayanların iş gücüne daha fazla iştirakini sağlayacak. Bu durum, bilhassa ekonomik olarak dezavantajlı bölgelerde bayanlara daha fazla fırsat sunabilir.
– Bayan girişimciliğinin desteklenmesi: Bayanların girişimcilik süreçlerine iştirakini artırmak için finansal okuryazarlık, dijital maharet kazandırma ve mentorluk programları oluşturulmalıdır. Bu sayede bayan teşebbüsçüler, finansmana erişim konusunda güçlenerek daha sürdürülebilir iş modelleri geliştirebilirler.
Hayati önemde
Raporda, Türkiye’de bayanların iş gücüne iştirakinin toplumsal cinsiyet eşitliği ve ekonomik büyüme için hayati değerde olduğu vurgulanıyor. Fakat, bakım hizmetlerinin yetersizliği, eğitimde cinsiyete dayalı ayrımcılık, iş yerindeki cam tavan tesiri ve toplumsal normlar, bayanların iş gücüne iştirakini önemli halde engelliyor. Bu meseleleri aşmak için somut adımlar atılması gerekiyor. Rapordaki öteki teklifler ise şöyle:
“Kadınların STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) alanlarına yönlendirilmesi, bu alanlardaki bayan temsiliyetini artırarak dijital ve yeşil dönüşüme daha fazla katılmalarını sağlayacaktır. Bunun yanı sıra, bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve iş yerlerinde kreş açma zorunluluğunun denetlenmesi, bayanların iş-yaşam istikrarını kurmalarına yardımcı olacaktır. Esnek çalışma modelleri, uzaktan çalışma ve esnek saat uygulamaları da bayanların iş gücüne iştirakini kolaylaştıracaktır. Son olarak, bayan girişimciliğini teşvik etmek hedefiyle finansal dayanaklar ve dijital maharet eğitimleri sunulmalı, bayan önderlerin yetiştirilmesi için liderlik programları geliştirilmelidir. Cinsiyet eşitliğine dayalı siyasetlerin iş yerlerinde sıkı formda uygulanması, bayanların mesleklerinde yükselmelerini sağlayacak ve ekonomik katkılarını artıracaktır.”
İŞTE ‘HESABINI BİLEN KADINLAR’
Garanti BBVA’nın “Hesabını Bilen Kadınlar” programı, bayanların ekonomik hayata etkin iştirakini artırmak maksadıyla Bayan Emeğini Kıymetlendirme Vakfı (KEDV) iş birliğiyle yürüttüğü eğitimlerin birinci yılını tamamladı. 2023 Ekim-2024 Haziran devrinde İstanbul, İzmir, Manisa, Muğla, Gaziantep ve Şanlıurfa’dan 26 bayan kooperatifi ile yapılan iş birliği sayesinde toplamda 5 bin 515 bayan bu programdan faydalandı.
Eğitimler, iştirakçi bayanların finansal okuryazarlıklarını artırarak kendi bütçelerini daha güzel yönetmelerine, emeklerini çıkara dönüştürmelerine ve eser geliştirme ile satış-pazarlama hususlarında girişimcilik yeteneklerini geliştirmelerine odaklandı. Düzenlenen eğitimler sonucunda, iştirakçilerin piyasanın temel kavramlarıyla ilgili bilgi seviyesinin %26’dan %69’a, bütçe oluşturma ve gelir-gider takibi bahislerindeki bilgi seviyesinin ise %38’den %77’ye çıkması, programın etkileyici sonuçlarından birkaçı. Ayrıyeten, programda yer alan bayan kooperatifleri, liderlik ve yönetişim kapasitelerini geliştirirken Garanti BBVA, bu kooperatiflerin idari masrafları ile teknolojik alt yapı gereksinimlerine dayanak sağladı.