Emtia piyasasında, Donald Trump’ın ABD’nin 47. başkanı seçilmesinin ardından sert dalgalanmalar ve eser bazlı ayrışmalar devam ediyor. Kelam konusu sert dalgalanmalar tarım kümesinde daha çok görülüyor.
Özellikle iklim ve hava durumu emtia piyasasında tarım kümesinde süreç gören eserlerin fiyatlarında sert hareketlere neden oluyor.
Bu gelişmelerle, ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’de kakaonun ton başına fiyatı 12 bin 931 dolarla tarihi tepeyi gördü. Kakao fiyatları yıl başından bu yana yüzde 200’ün üzerinde artış kaydetti. Kakao fiyatları, arza yönelik telaşlarla rekor tazeledi.
KAKAO FİYATLARINDA HAVA ŞARTLARI ETKİSİ
Olumsuz hava şartlarının Batı Afrika’daki mahsuller için tehlike arz etmesi ve global stoklardaki düşüş nedeniyle kakao fiyatlarındaki ralli devam ediyor.
Fildişi Kıyısı ve Gana’daki zayıf üretim nedeniyle kakao fiyatlarında yıl genelinde arza ait tasalar kakao fiyatlarının rekor kırmasında değerli rol oynadı. Analistler, global kakao stoklarının 2024/25 döneminde açık vereceği öngörüsünde bulundu.
Fildişi Kıyısı’ndaki ihracatçıların berbat kalite nedeniyle kakao çekirdeklerini reddettiği bildirilirken, bu durumun global kakao arzını olumsuz etkileyebileceği iddia ediliyor.
Ülkede kakao hasadında görülen azalış da fiyatların artmasına neden oluyor.
Avrupa Parlamentosu (AP), orman alanlarına ziyan verilerek üretilen soya, dana eti, palm yağı, tahta, kakao ve kahve üzere çeşitli eserlerin Avrupa Birliği’ne (AB) ithal edilmesini önleyecek yeni kuralları 1 yıl erteleme kararını onaylaması da kakao fiyatlarındaki yükselişte tesirli oldu.
FABİRKALAR TOHUM MALİYETLERİNİ KARŞILAMIYOR
Fildişi Kıyısı ve Gana’daki büyük kakao fabrikalarının tohum maliyetlerini karşılayamadığı için üretimi kısma yahut durdurma kararı almasından ötürü kakao fiyatları bu yıl üst üste rekor tazeledi.
Kakao arzında sıkıntıların ana nedeni uzun periyodik kuraklık ve şiddetli yağmur üzere makûs hava şartları gösterilirken, bitki hastalıkları da mahsulü etkiledi.
Özellikle kakao ağaçlarının ölmesine neden olan CSSVD virüsü üretimi olumsuz etkileyen faktörler ortasında yer aldı.
Fildişi Kıyısı’nda kakao satışlarındaki kısıtlamalar arzın daha fazla sıkılaşacağı tasalarını artırdı. Fildişi Kıyısı kakao düzenleyicisi Le Conseil du Cafe-Cacao, ülkede sürece tesisi olmayan şirketlere ve ihracatçılara, kakao çekirdeklerini satın alamayacaklarını bildirmişti.
Batı Afrika’da başlayan Harmattan rüzgarlarının kakao hasadı için tehdit oluşturması ve teslimat için limanlara az ölçüde eser gelmesi sonrasında Fildişi Kıyısı’nda kakao teslimatlarının azalması da bu eserin fiyatlarında yükselişe kapı araladı.
Gana’nın mahsulün makûs olması nedeniyle 350 bin tona kadar kakao çekirdeği teslimatını gelecek döneme ertelemeyi planladığına dair haber akışı fiyat yükselişini tetikleyen diğer bir öge oldu.
Ülkenin kakao üretimi, global iklim değişikliği kaynaklı olumsuz hava şartları, bitki hastalıkları ve kakao çiftliklerinin yerini yasa dışı altın madenciliğinin alması nedeniyle azalıyor.
Ganalı çiftçilerin kakao çekirdeklerini komşu ülkelere kaçırdıkları ve buralarda daha yüksek çıkarla sattıkları istikametindeki savlar da fiyatlardaki sert yükselişi destekledi.
Batı Afrika’da yağışların yetersiz olması ise kakaoda üretim tasalarının devam etmesine yol açtı.
Vadeli süreç ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen’in yaptığı değerlendirmede “Kakao fiyatlarında son devirde yine bir yükseliş eğiliminin olduğunu görüyoruz. Aslında bilhassa kakao fiyatlarının geçtiğimiz sene ve bu sene başında çok önemli bir artış göstermesinden sonra fiyatlar yavaş yavaş üste gerçek gidiyordu fakat üretici için fiyatlar yükselmiyordu.” dedi.
HAM HUSUSA ERİŞMEK İÇİN DAHA FAZLA FİYAT ÖDENDİ
Son devirde fiyatların yüksek kalmaya devam etmesinin burada birçok çikolata üreticisinin de fiyatlarını artırmak zorunda kalmasına yol açtığını belirten Ergezen, “Tabii burada uzun vadeli mukaveleler yapan büyük çikolata şirketleri var. Ama nispeten daha küçük olan çikolata şirketleri kakao erişimini ham husus erişimini sağlayabilmek için daha fazla fiyat ödemeye başladı. Bu da doğal olarak piyasada yine üst taraflı bir trendin oluşmasına yol açtı.” değerlendirmesinde bulundu.
Ergezen, bilhassa Batı Afrika’nın kakao üretimi için epey kıymetli bir pozisyonda bulunduğunu vurguladı.
Batı Afrika’nın dünya kakao üretiminin yüzde yetmişini gerçekleştiren bir bölge olduğunu aktaran Ergezen, şunları kaydetti:
“Bu bölgede geçtiğimiz sene bilhassa rekolteye yönelik önemli tasalar vardı. Bunun da en büyük sebebi hava şartlarıydı. Hava şartları nedeniyle uzun vakitten sonra üretim açığı kakaonun, üretim açığı ve rekor düzeylere yükselmişti. Bu da fiyatların yükselmesine tesir eden öteki bir öge. Bugün geldiğimiz noktada ise tekrar Batı Afrika’da hava şartlarının değişmiş olması burada üretime yönelik telaşların tekrar artmasına yol açtı. Batı Afrika’da hava sıcaklıkları olağandan daha sıcak devam ediyor. Daha kurak bir hava var Bu da bilhassa ağaç, kakao ağaçlarının çiçeklenmesine ve rekoltenin azalacağına yönelik tasaları tekrar artırdı. Bir de şirketlerin bilhassa küçük ölçekli çikolata şirketlerinin kakao, ham hususunu bulmak için daha fazla fiyat ödemeye başlaması fiyatların yine rekor düzeyleri yükselmesine yol açtı.”
Ergezen, şu sözleri kullandı:
“Genel olarak bakıldığında gelecek dönem için kakao üretiminin aslında nispeten daha fazla olması ve üretim açığının azalması bekleniyor. Bu da aslında gelecek fiyatlamasında bu düzeylerin çok da kalıcı olmayabileceğini yahut türbülansın çok fazla olabileceğini gösteriyor. O yüzden yatırımcıların kakao fiyatlarında nispeten dikkatli olması gerek. Zira bugün prestijiyle önemli bir üretim açığı kaygısı olsa bile gelecek dönem üretim dataları nispeten yüksek seyrediyor.”