Sinema Müellifleri Derneği’nden (SİYAD) yapılan açıklamaya nazaran, bu yıl 10 Mart’ta düzenlenecek merasimle
yönetmen Şerif Gören ile oyuncu Hale Soygazi’ye Onur Mükafatı,yapımcı Nida Karabol ile direktör Muzaffer Hiçdurmaz’a da Emek Mükafatı verilecek.
SİNEMA SEYAHATİMİZİN KİLOMETRE TAŞI: ŞERİF GÖREN
Geçen aralık ayında kaybettiğimiz Şerif Gören, büyük sinema yolculuğumuzun
unutulmaz direktörlerinden biriydi ve Türk sinemasının sinemacılar jenerasyonunun son
temsilcilerindendi.
1944’te İskeçe’de doğan Gören, İstanbul Erkek Lisesi’nde okuduktan
sonra 1962 yılında sinema dünyasına adım attı. Evvelce kurgucu olsa da yönetmen
yardımcısı olarak birçok usta isimle çalıştı.
1974’te çekimine Yılmaz Güney’in başladığı ‘Endişe’ sinemasını tamamlayarak direktörlüğe adım adan Gören’in bu birinci sineması Antalya Sinema Şenliği’nde En Âlâ Sinema ve En Düzgün Direktör dahil altı kısımda ödül kazandı.
Metin Erksan, Lütfi Akad ve Yılmaz Güney’in başlattığı toplumsal gerçekçilik akımının ikinci jenerasyonunda yer alan Gören, o periyot ‘Köprü’, ‘Darbe’, ‘Deprem’, ‘Gelincik’, ‘Derviş Bey’, ‘Almanya Acı Vatan’ üzere sayısız klasiğe imza attı. Bu periyotta bir yandan da sinema işçilerinin hakları için örgütlü bir gayrete girişti. 1973’te Sinema Emekçileri Sendikası’nın kuruluşunda vazife alarak başkanlığını üstlendi. 1979-1980 yılları ortasında ise Direktörler Derneği başkanlığı yaptı. Dernek başkanı olduğu için 12 Eylül askeri darbesinin akabinde tutuklandı.
Cezaevinden çıktıktan sonra Cannes Sinema Şenliği’nde Altın Palmiye kazanan ‘Yol’ ile birlikte ‘Sen Türkülerini Söyle’, ‘Kurbağalar’, ‘Yılanların Öcü’, ‘Katırcılar’, ‘Firar’, ‘On Kadın’ üzere sinemalar çekerek sinema seyahatine devam eden Gören, yönettiği sinemalarla birçok ödül aldığı üzere sayısız davayla da muhatap oldu.
90’larda yerli sinemaya küsen seyircinin salonlara geri dönüşünü müjdeleyen birinci üretimlerden ‘Amerikalı’ ile bir öbür unsur daha imza attı. Sinemalarında toplumsal meselelere ayna tutması bir yana sinematografik olarak da yenilikçi yaklaşımıyla sinemamızın ustaları ortasına ismini yazdırdı. Ulusal ve milletlerarası pek çok şenlikte heyet başkanlığı yapan, sinemanın büyük seyahatini itinayla takip eden Şerif Gören, kesimde her vakit fikir ve deneyimlerine başvurulan duayen bir yönetmenimizdi. .
GELENEK İLE GELECEĞİN ODAK NOKTASI: HALE SOYGAZİ
Bir yanda ‘Vurun Kahpeye’, ‘Oh Olsun’, ‘Süt Kardeşler’ üzere devrin ana akım
sinemasının nitelikli örneklerinde bir yandan da ‘Maden’, ‘Bir Yudum Sevgi’, ‘Bekle Dedim
Gölgeye’, ‘Bir Avuç Cennet’, ‘Kadının İsmi Yok’ üzere yenilikçi sinemalarda rol alan Hale
Soygazi, sinema mesleği düşünüldüğünde Türk sinemasında istisnai bir yere sahip.
Hale Soygazi 1970’li yılların ortasında oynadığı melodramlarla geniş bir kitle
tarafından tanındı. O yıllarda Türkiye’nin geçirdiği çalkantılı devir sinema bölümünün krize
girmesine neden olunca Hale Soygazi bir müddet sinemaya orta verdi.
1978 yılında Yavuz Özkan’ın ‘Maden’ sinemasıyla yine beyazperdeye dönüş yaptı ve bu sinemadaki performansıyla Antalya Altın Portakal’da En Yeterli Bayan Oyuncu Ödülü’nü kazandı. Akabinde ticari filmlerde
oynamayı reddeden Soygazi, 12 Eylül askeri darbesi sonrasında politik çaba içinde yer
aldı ve sinema kesiminde çalışan meslektaşlarının hakları için uğraş etti. Uzun bir aradan
sonra birinci defa kamera karşısına geçtiği Atıf Yılmaz’ın yönettiği ‘Bir Yudum Sevgi’deki
rolüyle 1984 Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nde ikinci defa En Uygun Bayan Oyuncu
Ödülü’ne layık görüldü.
Hale Soygazi bu sinemadan sonra direktörlüğünü tekrar Atıf Yılmaz’ın yaptığı ‘Bekle
Dedim Gölgeye’ ve His Asena’nın birebir isimli romanından uyarlanan ‘Kadının İsmi Yok’
filmlerinde rol aldı. 2000’li yıllarda birtakım dizilerde rol aldığı üzere ‘Küçük Prens’in
sahnelenmesiyle birinci defa tiyatro sahnesinde de performans sergiledi.
Sinemaya yaptığı katkılardan ötürü 2004’te Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği, 2009’da İstanbul Film
Festivali, 2022’de Adana Altın Koza Sinema Şenliği ve 2024’te Nürnberg Sinema Festivali
tarafından Onur Ödülü’ne paha görüldü.
SİNEMANIN GÖRÜNMEZ KAHRAMANI: NİDA KARABOL
Nida Karabol İstanbul’da doğdu. İtalyan Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Sosyoloji
bölümünü bitirdi. Lise yılları itibariyle telif hakları ajansı olan annesinin kurduğu Umut Sanat
Ürünleri’nde misyon almaya başladı. Böylelikle dünya ve ülke sinemalarını, memleketler arası etkinlik
ve şenliklerini yakından tanıma imkânı buldu. Bu doğrultuda bilhassa Avrupa bağımsız
sinemasının örneklerini ve televizyon kuruluşlarını Türkiye’de temsil etti. Umut Sanat olarak
bu sinemaları genç seyirci kitlesine ulaştırmak için üniversitesi olan kentlerde sinema salonları açtı. Tıpkı vakitte şirketin temsilcilik ve dağıtım çalışmaları sürerken, Nida Karabol
yapım kısmını kurdu. 1995 yılında Mustafa Altıoklar’ın yönettiği ‘İstanbul Kanatlarımın
Altında’, 2000 yılında Serdar Akar’ın yönettiği ‘Dar Alanda Kısa Paslaşmalar’ filmlerinin
yapımcılığı Umut Sanat bünyesinde gerçekleştirdi. ‘İstanbul Kanatlarımın Altında’ Türk
filmlerinin sinema salonlarına geri dönüşünü sağlayan sinemalardan birisi olarak tarihe geçti.
Sonraki yıllarda direktörlüğünü Pelin Esmer’in yaptığı ‘Oyun’ (2005), ’11’e 10 Kala’ (2009)
ve ‘Gözetleme Kulesi’ (2012) sinemalarının imalcisi oldu. Ayrıyeten sinema müzik albümleri ve
kısa sinemalara de üretimci olarak katkı sundu.
Nida Karabol, 1996-2007 yılları ortasında SESAM İdare Konseyi’nde vazife aldı.
Ulusal ve milletlerarası birçok sinema şenliğinde heyet üyesi oldu.
Geçen yıl 27. Uçan Süpürge Memleketler arası Bayan Sinemaları Şenliği’nin Bilge Olgaç Muvaffakiyet Ödülü’nü aldı.
EMEK UĞRAŞINDA ANITSAL BİR İSİM: MUZAFFER HİÇDURMAZ
1944 yılında Eskişehir’de doğan Muzaffer Hiçdurmaz, Yeşilçam’da kamera asistanlığından direktörlüğe uzanan mesleği boyunca Türk sinemasında personel sınıfının sesi oldu. 14 yaşında sinema dalına adım atan Hiçdurmaz, 1962’den itibaren setlerde misyon almaya başlamış, Lütfi Akad, Şerif Gören, Ertem Eğilmez, Süreyya Duru, Halit Refiğ, Ertem Göreç, Bilge Olgaç üzere birçok ustayla çalışarak sinema dünyasında direktör yardımcısı olarak kendine sağlam bir yer edindi. Ayrıyeten Pier Paolo Pasolini, Elia Kazan ve Alain Robbe-Grillet üzere memleketler arası direktörlerle çalışma imkânı da buldu.
1987 yılında çektiği ve personel sınıfının problemlerini perdeye taşıyan ‘Çark’ sineması, sanayileşememiş bir toplumun işçilerini anlatarak devrin sinema anlayışına toplumsal gerçekçi bir bakış açısı kazandırdı. Hiçdurmaz, sırf bir sinema işçisi değil, birebir vakitte eğitimci olarak da kendisinden sonraki jenerasyonlara rehberlik etti. Müjdat Gezen Sanat Merkezi’nde sinema dersleri vererek genç sinemacılara yol gösterdi. Yeşilçam’ın avantür sinemalarından emekçi kıssalarına uzanan geniş bir yelpazede çalışmaları bulunan Hiçdurmaz, disiplini, çalışkanlığı ve sevecenliğiyle sinema dünyasında iz bırakan bir isimdir.